คำถามทางยา
คำถาม :
Phosphate solution ตํารับโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา ประกอบด้วยอะไรบ้าง
ชื่อสามัญทางยา :
oral neutral phosphate solution
กลุ่มยา :
Minerals
ชื่อการค้า :
ประเภทคำถาม :
Formulation
วิธีสืบค้น :
คอมพิวเตอร์
แหล่งข้อมูล :
Online
คำตอบ :
ฟอสฟอรัสเป็นส่วนประกอบภายในร่างกายที่เกี่ยวข้องกับการทํางานของเซลล์ เช่น เป็นส่วนประกอบเยื่อหุ้มเซลล์ การส่งสัญญาณภายในเซลล์ และการแลกเปลี่ยนพลังงาน ร่างกายสะสมฟอสฟอรัสไว้ 2 ส่วน ส่วนที่อยู่ในเซลล์ร้อยละ 99 สะสมในกระดูกร้อยละ 84 และเซลล์อื่น ๆ ร้อยละ 14 ส่วนที่เหลืออยู่นอกเซลล์ร้อยละ 1 สมดุลของฟอสฟอรัสขึ้นกับการบริโภคและการดูดซึมที่ระบบทางเดินอาหาร การกระจายตัวระหว่างพลาสมาและภายในเซลล์ และการขับทางไต (1)
ภาวะฟอสเฟตในเลือดต่ํา หมายถึงฟอสเฟตในเลือดต่ํากว่า 2.5 mg/dL แบ่งความรุนแรงได้ 3 ระดับคือ ต่ำเล็กน้อย (2.0-2.5 mg/dL) ต่ําปานกลาง (1.0-1.9 mg/dL) และต่ํารุนแรง (<1.0 mg/dL) โดยที่ค่าปกติของฟอสเฟตจะอยู่ในช่วง 2.5-4.5 mg/dL (1)
Phosphate solution มีข้อบ่งใช้และขนาดการใช้ดังนี้
1) รูปแบบรับประทาน: ใช้รักษาภาวะฟอสเฟตในเลือดต่ํามีขนาดการใช้ คือ ให้รับประทานฟอสเฟตสูงสุดถึง 100 mmol ต่อวัน ใช้สําหรับเป็นยาเสริมกับยาต้านเชื้อแบคทีเรียที่ทางเดินปัสสาวะ (Adjunct to urinary antibacterials) และใช้ป้องกันโรคนิ่วในไต (Prophylaxis of calcium renal calculi) มีขนาดการใช้ คือ ให้รับประทาน ครั้งละ 7.4 mmol วันละ 4 ครั้ง
2) รูปแบบฉีด: ใช้รักษาภาวะฟอสเฟตในเลือดต่ําที่รุนแรง ใช้ monobasic potassium phosphate สูงสุดถึง 10 mmol ให้ยา 12 ชั่วโมง สามารถให้ซ้ําได้ทุก 12 ชั่วโมง จนกว่าระดับฟอสเฟตในเลือดจะเกิน 0.3 mmol/L
ข้อห้ามใช้: ไตทํางานบกพร่องอย่างรุนแรง ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง ภาวะแคลเซียมในเลือดต่ํา infected phosphate renal calculi
ข้อควรระวัง: ติดตามระดับอิเล็กโทรไลต์ในเลือด โดยเฉพาะแคลเซียม ติดตาม ECG ค่าการทํางานของไตในระหว่างที่ใช้ยา โดยเฉพาะการให้ในรูปแบบฉีด ระวังการใช้ในสตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยที่มีปัญหาอิเล็กโทรไลต์ไม่สมดุล
อาการไม่พึงประสงค์: ภาวะฟอสเฟตในเลือดสูงโดยเฉพาะในผู้ที่ไตวายอาจทําให้เกิดภาวะแคลเซียมในเลือดต่ํา และเกิดการเกาะตัวของแคลเซียมผิดที่ (ectopic calcification) ในผู้ที่มีภาวะแคลเซียมในเลือดสูง ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง ภาวะความดันโลหิตต่ํา ไตวายเฉียบพลัน คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง ปวดท้อง ท้องอืด หัวใจเต้นช้า อ่อนแรง หายใจลําบาก (2)
Phosphate solution 1000 ml (ผลิตเอง) ประกอบด้วย Potassium phosphate 8.71 g., Potassium biphosphate 6.55 g., Sodium phosphate 7.10 g., Sodium biphosphate 6.85 g. โดยในสารละลาย 5 ml จะประกอบด้วย Sodium 0.78 mEq (0.53 mmole),
Potassium 0.74 mEq (0.49 mmole), Phosphate 1.52 mEq (1.02 mmole) (3)
ภาวะฟอสเฟตในเลือดต่ํา หมายถึงฟอสเฟตในเลือดต่ํากว่า 2.5 mg/dL แบ่งความรุนแรงได้ 3 ระดับคือ ต่ำเล็กน้อย (2.0-2.5 mg/dL) ต่ําปานกลาง (1.0-1.9 mg/dL) และต่ํารุนแรง (<1.0 mg/dL) โดยที่ค่าปกติของฟอสเฟตจะอยู่ในช่วง 2.5-4.5 mg/dL (1)
Phosphate solution มีข้อบ่งใช้และขนาดการใช้ดังนี้
1) รูปแบบรับประทาน: ใช้รักษาภาวะฟอสเฟตในเลือดต่ํามีขนาดการใช้ คือ ให้รับประทานฟอสเฟตสูงสุดถึง 100 mmol ต่อวัน ใช้สําหรับเป็นยาเสริมกับยาต้านเชื้อแบคทีเรียที่ทางเดินปัสสาวะ (Adjunct to urinary antibacterials) และใช้ป้องกันโรคนิ่วในไต (Prophylaxis of calcium renal calculi) มีขนาดการใช้ คือ ให้รับประทาน ครั้งละ 7.4 mmol วันละ 4 ครั้ง
2) รูปแบบฉีด: ใช้รักษาภาวะฟอสเฟตในเลือดต่ําที่รุนแรง ใช้ monobasic potassium phosphate สูงสุดถึง 10 mmol ให้ยา 12 ชั่วโมง สามารถให้ซ้ําได้ทุก 12 ชั่วโมง จนกว่าระดับฟอสเฟตในเลือดจะเกิน 0.3 mmol/L
ข้อห้ามใช้: ไตทํางานบกพร่องอย่างรุนแรง ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง ภาวะแคลเซียมในเลือดต่ํา infected phosphate renal calculi
ข้อควรระวัง: ติดตามระดับอิเล็กโทรไลต์ในเลือด โดยเฉพาะแคลเซียม ติดตาม ECG ค่าการทํางานของไตในระหว่างที่ใช้ยา โดยเฉพาะการให้ในรูปแบบฉีด ระวังการใช้ในสตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยที่มีปัญหาอิเล็กโทรไลต์ไม่สมดุล
อาการไม่พึงประสงค์: ภาวะฟอสเฟตในเลือดสูงโดยเฉพาะในผู้ที่ไตวายอาจทําให้เกิดภาวะแคลเซียมในเลือดต่ํา และเกิดการเกาะตัวของแคลเซียมผิดที่ (ectopic calcification) ในผู้ที่มีภาวะแคลเซียมในเลือดสูง ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง ภาวะความดันโลหิตต่ํา ไตวายเฉียบพลัน คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง ปวดท้อง ท้องอืด หัวใจเต้นช้า อ่อนแรง หายใจลําบาก (2)
Phosphate solution 1000 ml (ผลิตเอง) ประกอบด้วย Potassium phosphate 8.71 g., Potassium biphosphate 6.55 g., Sodium phosphate 7.10 g., Sodium biphosphate 6.85 g. โดยในสารละลาย 5 ml จะประกอบด้วย Sodium 0.78 mEq (0.53 mmole),
Potassium 0.74 mEq (0.49 mmole), Phosphate 1.52 mEq (1.02 mmole) (3)
เอกสารแนบ :
เอกสารอ้างอิง :
1. พรรณธิพา ต้นสวรรค์. สมดุลของฟอสฟอรัสและแนวทางการหาสาเหตุภาวะฟอสเฟตในเลือดต่ํา. วารสารอายุรศาสตร์
มหาวิทยาลัยขอนแก่น 2560; 4: 8-22
2. MIMS Thailand. Potassium phosphate. Accessed Dec 22, 2020. Available at:
https://www.mims.com/thailand/drug/info/potassium%20phosphate/?type=brief&mtype=generic.
3. โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา. บัญชีรายการยา 2563. นครราชสีมา; 2563. 160-1.
มหาวิทยาลัยขอนแก่น 2560; 4: 8-22
2. MIMS Thailand. Potassium phosphate. Accessed Dec 22, 2020. Available at:
https://www.mims.com/thailand/drug/info/potassium%20phosphate/?type=brief&mtype=generic.
3. โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา. บัญชีรายการยา 2563. นครราชสีมา; 2563. 160-1.
ชื่อ-สกุลผู้ถาม :
ฐิตารีย์ พุทธาศรี
ประเภทผู้ถาม :
เภสัชกร
วิธีถาม :
โทรศัพท์/โทรสาร
จุดประสงค์การถาม :
เพื่อประโยชน์ในการปฏิบัติงาน
ความรีบด่วน :
ทันที
วัน/เวลาที่ถาม :
15/12/2020 15:10:00
วัน/เวลาที่ตอบกลับ :
15/12/2020 15:13:00
ระยะเวลาสืบค้น :
3 นาที
วิธีส่งคำตอบ :
โทรศัพท์/โทรสาร
ผู้สืบค้น :
นสภ.จีรนันท์ สุชีวศิลป์