คำถามทางยา
ยา Sulfamethoxazole/trimethoprim หรือ co-trimoxazole เป็นยาปฏิชีวนะกลุ่มซัลฟา การให้ Trimethoprim และ sulfamethoxazole ร่วมกันมีประสิทธิภาพดีกว่าการให้ตัวใดตัวนึงเดี่ยวๆ โดยยาจะออกฤทธิ์ยับยั้ง folate synthesis pathway ซึ่ง sulfamethoxazole เป็น analogues ของ para-aminobenzoic acid (PABA) และออกฤทธิ์เป็น competitive inhibitors ของ dihydropteroate-synthetase ส่วน trimethoprim จะไปรบกวนการทำงานของเอนไซม์ dihydrofolate reductase ทำให้แบคทีเรียสร้าง tetrahydrofolic acid ไม่ได้ ซึ่ง folic acid เป็น precursor สำคัญในการสังเคราะห์ DNA ดังนั้นจึงเกิดกระบวนการสังเคราะห์ DNA ไม่ได้ (1)
ยา amphotericin B มีกลไกการออกฤทธิ์ต้านเชื้อราคือ จับกับสเตอรอลในเยื่อหุ้มเซลล์ทั้งของมนุษย์และเชื้อรา แต่จับกับเออโกสเตอรอลซึ่งเป็นสเตอรอลในเยื่อหุ้มเซลล์เชื้อราได้ดีกว่าคอเลสเตอรอลซึ่งเป็น
สเตอรอลในเยื่อหุ้มเซลล์ของมนุษย์ โดยจะส่งผลให้เชื้อราเกิดการสร้างเยื่อหุ้มเซลล์ไม่ได้ (2) ส่วน Fluconazole เป็นยาต้านเชื้อรากลุ่ม triazole ซึ่งกลไกจะไป interacts กับ 14-demethylase ทำให้ไม่สามารถเปลี่ยน lanosterol ไปเป็น ergosterol ได้ จึงไม่สามารถสร้างผนังเซลล์ได้ (3)
จากข้อมูลสรุปรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาปี 2563 ของสำนักคณะกรรมการอาหารและยา ที่ได้ศึกษาเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์สะสมของยาต่าง ๆ มีรายงานการเกิด ADR ในผู้ป่วยที่ได้รับยาต่าง ๆ ดังนี้ โดยพบว่าการใช้ sulfamethoxazole/ trimethoprim แล้วเกิด MP rash มีทั้งหมด 19 ครั้ง (0.03% จาก ADR ทั้งหมด), การใช้ amphotericin b แล้วเกิด MP rash มีทั้งหมด 154 ครั้ง (11.17% จาก ADR ทั้งหมด) และการใช้ fluconazole แล้วเกิด MP rash มีทั้งหมด 1 ครั้ง (0.05% จาก ADR ทั้งหมด) (4)
1.Marek P., Viola V., Viola M. Drugs and Hypoglycemia [Internet]. Medical Faculty of the University of P.J. Safarik, Košice; 2014 [cited 2022 July 12]. Available from: https://www.researchgate.net/publication/ 221917930_Drugs_and_Hypoglycemia
2.โรงพยาบาลราชวิถี. Nitroglycerine (Nitroject® ) [สืบค้นเมื่อวันที่ 11 ก.ค. 2565]. จาก: https://www.rajavithi. go.th/rj/wp- content/uploads/2017/09/HAD-3.pdf
3.Govindarajan A, Bistas KG, Ingold CJ, et al. Fluconazole. [Updated 2022 May 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537158/
4.สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. สรุปรายงานอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา ประจำปี 2563 [อินเตอร์เน็ต]. นนทบุรี: สำนัก; 2564 [สืบค้นเมื่อวันที่ 21 ก.ค. 2565].